Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΤΣ)
Πως μπορώ να καταλάβω αν έχω ΔΜΤΣ;
Έχετε βιώσει ένα τραυματικό συμβάν, όπως αυτά που αναφέρθηκαν στην αρχή αυτού του άρθρου; Αν ναι, τότε:
έχετε ζωηρές αναμνήσεις, αναδρομές στο παρελθόν ή εφιάλτες;
αποφεύγετε πράγματα που σας θυμίζουν το συμβάν;
νοιώθετε, κατά καιρούς, συναισθηματικά μουδιασμένος;
νοιώθετε ευερέθιστος και συνεχώς σε ένταση αλλά δε διακρίνετε την αιτία;
τρώτε περισσότερο από το συνηθισμένο, ή χρησιμοποιείτε περισσότερο αλκοόλ ή φαρμακευτικές ουσίες από ό,τι συνήθως;
νοιώθετε ότι η διάθεσή σας δεν είναι υπό έλεγχο;
συναντάτε δυσκολίες στη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους;
χρειάζεστε να είστε διαρκώς απασχολημένοι για να αντεπεξέλθετε;
αισθάνεστε θλιμμένος ή εξαντλημένος;
Αν έχουν μεσολαβήσει λιγότερες από 6 εβδομάδες από το τραυματικό συμβάν και αυτά τα συμπτώματα σταδιακά υποχωρούν, ίσως πρόκειται για ένα τμήμα της φυσιολογικής διαδικασίας προσαρμογής.
Αν έχουν μεσολαβήσει περισσότερες από 6 εβδομάδες από το συμβάν και αυτά τα συμπτώματα δε δείχνουν να υποχωρούν, είναι φρόνιμο να κάνετε μια συζήτηση με το γιατρό σας.
Παιδιά και ΔΜΤΣ
Η ΔΜΤΣ μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Τα μικρότερα σε ηλικία παιδιά ίσως έχουν ανήσυχα όνειρα με περιεχόμενο το τραυματικό γεγονός, που μπορούν μετέπειτα να μετατραπούν σε εφιάλτες με τέρατα. Συχνά αναβιώνουν τη τραυματική εμπειρία στο παιχνίδι τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί που ενεπλάκη σε σοβαρό τροχαίο ατύχημα, ίσως κάνει αναπαράσταση του ατυχήματος με τα αυτοκίνητα-παιχνίδια του, ξανά και ξανά.
Μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον τους σε πράγματα που συνήθως τα ευχαριστούσαν. Μπορεί να συναντούν δυσκολία στο να πιστέψουν ότι θα ζήσουν αρκετά ώστε να μεγαλώσουν.
Συχνά παραπονούνται για στομαχόπονους και πονοκεφάλους.
Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί η ΔΜΤΣ στην καθημερινότητα;
Τι να κάνετε:
συνεχίστε τη ζωή σας όσο πιο φυσιολογικά μπορείτε.
επιστρέψτε στη καθημερινή σας ρουτίνα.
συζητήστε το τι συνέβη με κάποιον που εμπιστεύεστε.
δοκιμάστε ασκήσεις χαλάρωσης.
επιστρέψτε στην εργασία σας.
κάντε σωστή διατροφή και τακτική άσκηση.
επιστρέψτε στον τόπο του τραυματικού γεγονότος.
αφιερώστε χρόνο σε οικογένεια και φίλους.
οδηγείτε προσεκτικά γιατί η προσοχή σας μπορεί να είναι μειωμένη.
να είστε γενικά πιο προσεκτικός επειδή ατυχήματα συνήθως συμβαίνουν με μεγαλύτερη συχνότητα αυτή τη περίοδο.
επισκεφτείτε ένα γιατρό.
πιστέψτε ότι θα καλυτερέψετε.
Τι να μη κάνετε:
μη κατηγορείτε τον εαυτό σας – τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ δεν είναι ένδειξη αδυναμίας. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση ενός φυσιολογικού ατόμου σε τρομακτικές εμπειρίες.
μη καταπιέζετε τα συναισθήματά σας. Αν έχετε εκδηλώσει συμπτώματα ΔΜΤΣ, μη τα εσωτερικεύετε γιατί συνήθως η θεραπεία είναι πολύ αποτελεσματική.
μην αποφεύγετε να το συζητήσετε.
μη περιμένετε ότι οι αναμνήσεις θα εξαφανιστούν αμέσως – ίσως τις έχετε για καιρό.
μην έχετε υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό σας. Προσπαθήστε να χαλαρώσετε όσο προσαρμόζεστε στο τι σας έχει συμβεί.
μην αποφεύγετε τους άλλους ανθρώπους.
μη πίνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ή καφέ και μη καπνίζετε πολύ.
μην κουράζεστε υπερβολικά.
μη παραλείπετε γεύματα.
βρείτε χρόνο για διακοπές.
Τι μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάρρωση;
Μπορεί να διαπιστώσετε ότι οι άλλοι μπορεί να:
μη σας δίνουν τη δυνατότητα να το συζητήσετε.
σας αποφεύγουν.
είναι θυμωμένοι μαζί σας.
σας θεωρούν αδύναμο.
σας κατηγορούν.
Όλοι αυτοί είναι τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι προστατεύονται από το να σκέφτονται φρικτά ή τρομακτικά γεγονότα. Δε σας βοηθά γιατί δε σας δίνει την ευκαιρία να συζητήσετε αυτό που σας συνέβη, το οποίο είναι από μόνο του δύσκολο.
Ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να σας οδηγήσει σε μια κατάσταση έκστασης που κάνει τη κατάσταση να μοιάζει ψεύτικη και προκαλεί σύγχυση. Είναι δυσκολότερο να αντιμετωπίσετε τέτοιες καταστάσεις αν δεν μπορείτε να θυμηθείτε τι συνέβη, αν δεν μπορείτε να την εκφράσετε με λόγια, ή αν δεν μπορείτε να δώσετε λογική εξήγηση.
Για φίλους, συγγενείς & συναδέλφους
Τι να κάνετε:
προσπαθήστε να επισημάνετε τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά – κακή απόδοση στην εργασία, αναρρωτικές άδειες, αργοπορία, μικρά ατυχήματα.
παρατηρείστε συμπεριφορές θυμού, ευερεθιστότητας, κατάθλιψης, έλλειψη ενδιαφέροντος, διαταραχή στη συγκέντρωση.
αφιερώστε χρόνο σε κάποιον που είχε μια τραυματική εμπειρία ώστε να επιτρέψετε να αφηγηθεί την ιστορία του.
δείξτε ενδιαφέρον κάνοντας γενικές ερωτήσεις.
αφήστε τους να μιλήσουν, χωρίς να διακόπτετε τη ροή του λόγου τους, ή να παρεμβάλλετε δικές σας εμπειρίες.
Τι να μη κάνετε:
μην ισχυρίζεστε ότι ξέρετε πως αισθάνονται – δεν αληθεύει.
μη τους λέτε ότι είναι τυχεροί που επέζησαν – δε νοιώθουν καθόλου τυχεροί.
μην υποβαθμίζετε τα βιώματά τους – «δε μπορεί να ήταν τόσο άσχημα…».
μην τους υποδεικνύετε ότι το μόνο που χρειάζονται είναι να το ξεχάσουν και να προχωρήσουν.
Σύνθετη ΔΜΤΣ
Μπορεί να ξεκινήσει εβδομάδες ή μήνες μετά το τραυματικό συμβάν, αλλά μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να αναγνωριστεί.
Τα τραυματικά γεγονότα επηρεάζουν την ανάπτυξη ενός παιδιού – όσο μικρότερη η ηλικία, τόσο μεγαλύτερη είναι η βλάβη. Κάποια παιδιά αντιδρούν με αμυντική η επιθετική συμπεριφορά. Άλλα αποκόπτονται από ό,τι συμβαίνει γύρω τους και μεγαλώνουν με ένα αίσθημα ντροπής και ενοχής αντί να έχουν αυτοπεποίθηση και να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους.
Οι ενήλικες που έχουν κακοποιηθεί ή βασανιστεί επανειλημμένα, αναπτύσσουν ένα παρόμοιο αίσθημα αποχωρισμού από τους άλλους, και μια έλλειψη εμπιστοσύνης στο κόσμο και τους ανθρώπους.
Εκτός από πολλά από τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ που έχουν περιγραφεί παραπάνω, μπορεί επίσης να διαπιστωθεί:
Αίσθημα ντροπής και ενοχής.
Μούδιασμα, έλλειψη συναίσθησης στο σώμα.
Αδυναμία ευχαρίστησης.
Προσπάθεια ελέγχου των συναισθημάτων, με χρήση ναρκωτικών ουσιών, αλκοόλ, αυτοτραυματισμού.
Αποκοπή από αυτά που συμβαίνουν γύρω (Αποσύνδεση).
Εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων που προκαλούνται από το ψυχικό πόνο.
Αδυναμία λεκτικής έκφρασης των συναισθημάτων.
Επιθυμία αυτοκαταστροφής.
Ριψοκίνδυνη και παρορμητική συμπεριφορά.
Είναι χειρότερα αν:
συμβεί σε νεαρη ηλικία – όσο μικρότερη η ηλικία, τόσο χειρότερο το τραύμα.
προκληθεί από γονιό ή άλλο πρόσωπο που παρέχει φροντίδα.
η τραυματική εμπειρία είναι σοβαρή.
η τραυματική εμπειρία έχει μεγάλη διάρκεια.
υπάρχει απομόνωση.
υπάρχει ακόμη επαφή με τον άνθρωπο που το προκάλεσε, ή/και υπάρχουν απειλές για την ασφάλεια.
