Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΤΣ)

Γιατί τα τραυματικά γεγονότα είναι τόσο συγκλονιστικά;

Υπονομεύουν την αίσθησή μας ότι η ζωή είναι δίκαιη, ότι είναι κατά το δυνατόν ασφαλής, και ότι είμαστε προστατευμένοι. Μια τραυματική εμπειρία καθιστά ξεκάθαρο ότι μπορεί να χάσουμε τη ζωή μας ανά πάσα ώρα και στιγμή. Τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ είναι μέρος μας φυσιολογικής αντίδρασης σε ένα θάνατο που απεφεύχθη τη τελευταία στιγμή.

Εκδηλώνουν όλοι ΔΜΤΣ μετά από μια τραυματική εμπειρία;

Όχι. Αλλά σχεδόν όλοι θα έχουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες περίπου για τον πρώτο μήνα. No. Αυτό συμβαίνει γιατί μπορούν να βοηθήσουν κάποιον να αντεπεξέλθει, και να κατανοήσει την εμπειρία που πέρασε. Αυτή είναι μια «οξεία αντίδραση στρες». Σε διάστημα μερικών εβδομάδων, οι περισσότεροι άνθρωποι αποδέχονται σταδιακά αυτό που έχει συμβεί, και τα συμπτώματα στρες αρχίζουν να υποχωρούν.

Δεν είναι όλοι τόσο τυχεροί. Περίπου 1 στους 3 ανθρώπους θα διαπιστώσει ότι τα συμπτώματα παραμένουν, και ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί αυτό που έχει συμβεί. Είναι σαν η διαδικασία να έχει «κολλήσει». Τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες, παρότι φυσιολογικά καθαυτά, εξελίσσονται σε προβληματική κατάσταση – ή σε Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες – όταν εξακολουθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τι χειροτερεύει τη ΔΜΤΣ;

Όσο πιο ανησυχητική είναι η εμπειρία, τόσο πιο πιθανό είναι να εκδηλωθεί ΔΜΤΣ. Τα πιο τραυματικά γεγονότα:

  • είναι απότομα και αναπάντεχα
  • διαρκούν για μεγάλο διάστημα
  • είναι όταν κανείς βρίσκεται εγκλωβισμένος χωρίς να μπορεί να ξεφύγει
  • είναι ανθρωπογενή
  • προκαλούν πολλούς θανάτους
  • προκαλούν ακρωτηριασμούς και απώλεια άκρων.
  • εμπλέκουν παιδιά

    • Αν κανείς εξακολουθεί να εκτίθεται στο στρες και την αβεβαιότητα, αυτό καθιστά δύσκολο ή και αδύνατο να βελτιωθούν τα συμπτώματα της ΔΜΤΣ.

    Τι γίνεται με το κοινό «στρες»;

    Ο καθένας νοιώθει στρες από καιρού εις καιρόν. Δυστυχώς, η λέξη «στρες» χρησιμοποιείται για να περιγράψει δυο μάλλον διαφορετικά πράγματα:

  • την εσωτερική μας αίσθηση ανησυχίας, το αίσθημα έντασης ή βάρους.

    • ή

  • τα προβλήματα στη ζωή μας που προκαλούν αυτά τα αισθήματα. Μπορεί να είναι εργασία, σχέσεις, οικονομική στενότητα.

    • Αντίθετα με τη ΔΜΤΣ, αυτά μας ακολουθούν σε καθημερινή βάση. Αποτελούν μέρος της φυσιολογικής, καθημερινής μας ζωής, αλλά μπορούν να προκαλέσουν άγχος, κατάθλιψη, κόπωση και πονοκεφάλους. Μπορούν επίσης να επιδεινώσουν κάποια σωματικά προβλήματα, όπως έλκη στομάχου και δερματικές παθήσεις. Αυτά είναι σαφώς ανησυχητικά, αλλά δεν είναι το ίδιο με τη ΔΜΤΣ.

    Γιατί συμβαίνει η ΔΜΤΣ;

    Δε γνωρίζουμε με βεβαιότητα. Υπάρχουν διάφορες πιθανές ερμηνείες για ποιο λόγο συμβαίνει η ΔΜΤΣ.

    Ψυχολογικοί λόγοι
  • Όταν κάποιος είναι τρομαγμένος, θυμάται τις καταστάσεις πολύ καθαρά. Παρότι μπορεί να είναι οδυνηρό το να ανακαλεί τέτοιες αναμνήσεις, μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσει κανείς τι συνέβη, και μακροπρόθεσμα, να συμβάλλει στην επιβίωση.
  • Οι ανακλήσεις αναμνήσεων μοιάζουν με επανάληψη των γεγονότων. Αναγκάζουν κάποιον να σκεφτεί τι συνέβη, ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένος στην περίπτωση που αυτό ξανασυμβεί.
  • Η ανάμνηση μιας τραυματικής εμπειρίας είναι κουραστική και οδυνηρή. Η αποφυγή και το μούδιασμα συγκρατούν τον αριθμό των επαναλήψεων σε διαχειρίσιμο επίπεδο.
  • Η κατάσταση επιφυλακής σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να αντιδράσει άμεσα σε τυχόν παρόμοια κρίση. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί σε επιζώντες σεισμών, όπου μπορεί να ακολουθήσουν μετασεισμοί. Μπορεί επίσης να δώσει σε κάποιον την ενέργεια που χρειάζεται για να ανταποκριθεί μετά από ένα ατύχημα ή κρίση.

    • Όμως, κανένας δεν θέλει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του προσπαθώντας να ξεπεράσει μια τραυματική εμπειρία και το μόνο που επιθυμεί, είναι να το σκέφτεται όταν χρειαστεί – αν βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση.

    Σωματικοί λόγοι
  • Η Αδρεναλίνη είναι η ορμόνη που το σώμα παράγει όταν βρίσκεται σε κατάσταση στρες. «Ντοπάρει» το σώμα για να το προετοιμάσει για δράση. Όταν το στρες εξαφανιστεί, τα επίπεδα αδρεναλίνης θα πρέπει να επανέλθουν σε φυσιολογικά πλαίσια. Στη ΔΜΤΣ, οι ζωηρές αναμνήσεις της τραυματικής εμπειρίας, διατηρούν την αδρεναλίνη σε υψηλά επίπεδα. Αυτό καθιστά κάποιον σε ένταση, τον κάνει ευερέθιστο, και δημιουργεί δυσκολία στη χαλάρωση και στον ύπνο.
  • Ο ιππόκαμπος είναι ένα τμήμα του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις αναμνήσεις. Υψηλά επίπεδα ορμονών του στρες, όπως η αδρεναλίνη, μπορεί να εμποδίσουν τη σωστή λειτουργία του – σαν βραχυκύκλωμα. Αυτό σημαίνει ότι η αναβίωση και οι εφιάλτες συνεχίζονται γιατί η επεξεργασία των αναμνήσεων της τραυματικής εμπειρίας δεν είναι δυνατή. Αν το στρες υποχωρήσει, και τα επίπεδα αδρεναλίνης επανέλθουν στο φυσιολογικό, ο εγκέφαλος μπορεί να επιδιορθώσει τη βλάβη από μόνος του, όπως κάθε άλλη φυσική θεραπευτική διαδικασία του σώματος. Τότε, μπορεί να γίνει επεξεργασία των ανησυχητικών αναμνήσεων, και η ανάκλησή τους, καθώς και οι εφιάλτες, σταδιακά εξαφανίζονται.

    • Πως μπορεί κάποιος να γνωρίζει αν έχει ξεπεράσει μια τραυματική εμπειρία;

    Όταν μπορεί:

  • να τη σκεφτεί χωρίς να του είναι οδυνηρό.
  • να μη νοιώθει διαρκώς υπό απειλή.
  • να μη τη σκέφτεται σε ακατάλληλες στιγμές.