Άγχος, Πανικός και Φοβίες

Εισαγωγή

Το άγχος είναι to αίσθημα που μας καταλαμβάνει όλους σε μια κατάσταση που είναι απειλητική ή δύσκολη. Το άγχος σταματάει όταν κανείς εξοικειώνεται με τη κατάσταση, όταν αυτή αλλάζει, ή απλά όταν κανείς αποχωρεί.

Όμως, αν έχει κανείς άγχος συνεχώς, ή χωρίς προφανή λόγο, η ζωή μπορεί να γίνει δύσκολη.

Αυτό το άρθρο ασχολείται με τρία συγκεκριμένα είδη άγχους:

  • διαταραχή γενικευμένου άγχους
  • κρίσεις πανικού
  • φοβίες

    • Ελπίζω ότι θα φανεί χρήσιμο σε όποιον θεωρεί ότι το άγχος του συνιστά ένα πρόβλημα αλλά επίσης και στους συγγενείς και οικείους του που επιθυμούν να κατανοήσουν περισσότερα γι’αυτό.

    Τι είναι άγχος;

    Το αίσθημα του άγχους μοιάζει με αυτό του φόβου. Όταν παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, προκαλούμενο από ένα δισεπιλυτο πρόβλημα στη ζωή μας, όπως οι οικονομικές δυσκολίες, το αποκαλούμε ανησυχία. Αν συνιστά μια ξαφνική αντίδραση σε μια απειλή, όπως το να κοιτάξει κανείς κάτω από μεγάλο ύψος, ή να αντιμετωπίσει ένα θυμωμένο σκύλο, τότε το αποκαλούμε φόβο.

    Παρότι η ανησυχία, ο φόβος και το άγχος είναι δυσάρεστα, μπορούν να αποβούν βοηθητικά:


  • ψυχολογικά – μας κρατούν σε εγρήγορση, δίνοντάς μας κίνητρο να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα.
  • σωματικά – καθιστούν το σώμα μας έτοιμο για δράση - να απομακρυνθούμε από κάτι επικίνδυνο ή να επιτεθούμε - η λεγόμενη αντίδραση «μάχης ή φυγής».

    • Αυτά τα συναισθήματα αποτελούν πρόβλημα αν είναι πολύ έντονα ή αν συνεχίζονται ακόμα κι όταν πια δε τα έχουμε ανάγκη. Μπορούν να μας κάνουν να νοιώθουμε άβολα, να μας εμποδίζουν να κάνουμε αυτά που θέλουμε – και γενικά μπορούν να μας κάνουν τη ζωή δύσκολη.

    Το άγχος, δεν είναι απλό «στρες»;

    Στα αγγλικά, το 'stress' μπορεί να έχει δυο διαφορετικές σημασίες:

  • Αυτά που μας αγχώνουν – η δουλειά μου έχει «στρες»
  • Την αγχώδη αντίδραση μας σ’ αυτά – νοιώθω έντονο «στρες».

    • Αυτό μπορεί να περιπλέξει τα πράγματα, έτσι λοιπόν δε θα χρησιμοποιηθεί πολύ αυτός ο όρος στο άρθρο.

    Το άγχος/στρες, δεν είναι κακό;

    Μέχρι ενός σημείου, το άγχος είναι καλό. Μας κρατάει σε εγρήγορση και μας επιτρέπει να αποδίδουμε καλά. Αλλά μόνο μέχρι ενός σημείου. Αν γίνει πολύ έντονο, ή διαρκεί υπερβολικά, μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε άσχημα και περιπλέκει τη ζωή μας. Μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε καταθλιπτικοί, και να έχει επιπτώσεις στη σωματική μας υγεία.

    Με τι μοιάζει το αίσθημα του άγχους;

    Ψυχικά
  • Αίσθημα διαρκούς ανησυχίας
  • Αίσθημα κόπωσης
  • Αδυναμία συγκέντρωσης
  • Αίσθημα ευερεθιστότητας
  • Κακός ύπνος
  • Αίσθημα κατάθλιψης

    • Σωματικά
  • Γρήγοροι ή ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί
  • Εφίδρωση
  • Ωχρότητα προσώπου
  • Ξηροστομία
  • Μυϊκή ένταση και πόνοι
  • Τρέμουλο
  • Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα δάχτυλα των χεριών, των ποδιών ή στα χείλη
  • Γρήγορη αναπνοή
  • Ζάλη
  • Τάση Λιποθυμίας
  • Δυσπεψία
  • Συχνοουρία
  • Ναυτία, κράμπες στο στομάχι
  • Διάρροια

    • Είναι εύκολο να σκεφτεί κανείς ότι αυτά τα αισθήματα είναι σημάδια σοβαρής σωματικής ασθένειας – και αυτό μπορεί να χειροτερεύσει τα συμπτώματα. Όταν το άγχος και ο πανικός παραμένουν, μπορεί να αποκτήσει κανείς εύκολα αίσθημα κατάθλιψης – αρχίζοντας να αισθάνεται «πεσμένος», να χάνει την όρεξή του, και να βλέπει το μέλλον ζοφερό και χωρίς ελπίδα.

    Το άγχος φαίνεται να παίρνει τρεις κύριες μορφές, αλλά αυτές επικαλύπτονται, και οι περισσότεροι άνθρωποι πιθανότατα βιώνουν περισσότερους από έναν τύπο.

    Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους (ΔΓΑ)

    Έχει κανείς τα συμπτώματα του άγχους το περισσότερο καιρό.

    Κρίσεις Πανικού

    Πρόκειται για απρόβλεπτες, ξαφνικές και έντονες κρίσεις άγχους – συχνά σε καταστάσεις που μας κάνουν αγχώδεις. Τα συναισθήματα έρχονται ξαφνικά και κορυφώνονται σε λιγότερο από 10 λεπτά. Μπορεί επίσης να αισθάνεται κανείς:

  • Ότι πρόκειται να πεθάνει.
  • Τρομαγμένος ή ότι πρόκειται να τρελαθεί ή ότι χάνει τον έλεγχο.
  • Ότι κόβεται η ανάσα του και πνίγεται.

    • Περίπου το ένα τέταρτο των ανθρώπων που οδηγούνται στα επείγοντα με πόνους στο στήθος νομίζοντας ότι έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή, στη πραγματικότητα έχουν μια κρίση πανικού. Παρότι τα συμπτώματα μοιάζουν πολύ με αυτά της ΔΓΑ, είναι πολύ πιο έντονα και διαρκούν λίγο.

    Φοβία

    Νοιώθει κανείς τρομοκρατημένος από κάτι που δεν είναι ουσιαστικά επικίνδυνο, και το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι δε το θεωρούν ενοχλητικό. Όσο πιο πολύ πλησιάζει κανείς σε αυτό που τον καθιστά αγχώδη, τόσο περισσότερο αγχώδης γίνεται…και έτσι τείνει να το αποφεύγει. Μακριά από αυτό αισθάνεται κανείς περίφημα.

    Συνηθισμένες φοβίες περιλαμβάνουν:

  • Aγοραφοβία – το φόβο του να πλησιάσει κανείς εκεί όπου υπάρχουν άνθρωποι – το οποίο μπορεί να οδηγήσει κάποιον να μη φεύγει από το σπίτι.
  • Κοινωνικές φοβίες – το φόβο του να είναι κανείς με άλλους ανθρώπους – που μπορεί να καταστήσει δύσκολο το να μιλήσει κανείς σε άλλους.